سوله ایرانی

-          گپ یومیه؛ خاطراتی از کنگون قدیم (9)

-          چشمه ،

-          به کنگون قدیم با جاده ی خاکی (راسته) که ازدس بالی محل می گذشت، بندرمی گفتن. با توجه به کنار دریا بیدن و کارو بار مردمش، یه آباد ی ساحلی بید خونه های روبه دریا وکی چه ها یی  که بیشتر از بالاتا دومن، محل ومسیر صحرا وا   بیدنه، اهالی، به دریا میرسیدن نشون می داد. که طبیعت هم سی  مردم  نقشه ی جامع می کشه .گترا یا د شون میاد:  که حتی روزای سرد زمسسون بخاطر شکل خاص خونه ها وری به دریا بیدن، جی سی تکیه دیواری  بره افتووی  کم گیر می اومد....- اما  یه جا بید( هسه) به اسم چشمه که بیشتر روزا گویا افتوو با ا ونجا قرار داد داشت . وصب ها طلوعش از بالی  کُه"  چشمه بید واز ری سر کَُه افتوو به انجا انگاراول  سلام می کرد. و مخصوصا از ری  جاده که پرانتزبین دوتا پنجه  دس می نهادی ری پیشونیت، تا افتوو به چشت نگیرت ، او  طرف که" سیل می کردی تو دومنای کُه و جی که تنب وتپه ها مثه اینکه با هم جافت نهاده بیدن. سی جا بگیرن واونجا گویا سینه کُه پاره بید ویقه اش واز بید یبن بالا وپائینی تپه ها  توبین ای همه خشکی وخورده سنگ یه منظره سوز مشط وتیتی، که تو در درتو از دیر پیدا بید. سیش می گفتن: "چشمه"،

-          دریا با  او عرضه واعتبارش نتونس مردم کنگون از چشمه جدا کنت . سی چه بخاطرای که کُه وکمر وای دره ها همه خشون چلونده بیدن وخلاصه کرده بیدن تو چشمه-ازطرف راس وچپ بالا دس چشمه دوتا رود خونه ی  فصلی گت  با  هم دس داده بیدن وپشتیبان چشمه، ود س  راستت  میتونی قنات ها هم ببینی تو ددله کُه و نخل وکنارودرختای دیگه، همونجا خوش کرده بیدن. کار آ دما ی  زحمتکشی  بیده که اونجا زندگی می کردن، باغی در سمت چپ بالا دستی ، توشیب تند با انواع خمه ومور و رطوبت دائمی ونخل های دوقلوئی و با فاصله کم درمسیر مستقیم قرار دارن (داشت) دومن تر سمت راست ازنقطه اصلی چشمه وحرکت اوو با جذول که مووینای کچیک و زالو توش زنگی می کردن ، و روش هم پرپروک وپخشه عسل و شیطونک می رفتن ومی اومدن  و از کنار جذ ول، نخل ها هم انگار جلوت رژه میرفتن ویه جورائی بترتیب قد  مودب  وبا حوصله از چشمه اوو می خوردن، تو کمر کش تنب قبله ی چشمه همینجا یه سری دیوار وستون ودیوارهای ساروجی بید. وقشنگی وطراوت وشا د اووی چشمه بیشتر از همه جاش اینجا چش می گرفت . سایه مشط  ی که از دو طرف  کُه وکمر هم با گرفتن گرمای افتوو به لطیفی سایه کمک می کرد. وبارانداز خوبی بید سی اونای که از بالا خیمه وزخال می اوردن واز دومن حشینه خشک وموین  میبردن بالا، چی پونا، هم با بزاشون ظهرا اونجا وقت  اوو، استراحت،  هم دیگه میدی دن،سی اهل محل هم بخصوص تو زمسسون تفرجگاهی بید وواچیدن بزباز وترشووووسی بچی ها سنگ  کنارزدن،  یه کمی بالاتردراوردن گم پلوهم رواج داشت. ... وحکایتی ازتپه ی قبله ی، چشمه هم تعریف کنم: دس دومنی، زریبه ای بید. که با خار وکلنگه وکنده درختا حصارکشی شده  بید وکم وبیش سوزی و چیای ایطوری می کاشتن، با دس به دس شدن چشمه داری حال وروز چشمه هم زرد وسبز وابید. بستگی داشت ؟  یه عاموئی علاوه بردومن که کشت کار داشت  رفته بید دس با لی که معمول نبید و گذر او نبید؟! وروزا مشغول بیل ومنتیل بید یکی از وقتای که تو خین خوش گرفتار بید، عاموئی از دومن با ش، سلام کرد وگفت: نه خسه ؟  اونجا  چه خرابینی میکنی؟  عا مو(1)بیلش نگه داشت ودسی نهاد ری قد بند لکی ش... وگفت اگه خدا بخواد. می خام اینجا یه کمی پیاز و پرگو شامی بکارم ... عامو(2): خدا عقلی سی بچ هات بدت ؟ ای دومن اوو عاجزی تو کرزا میرت ؟-

-           عامو (1): گفتم اینجا زمین نوی ان، آبادش  می کنم، گلش مرخ دارن؟ وبعد، هنر،  ای ین که مو اوو بیارم اینجا وکار کنم  دومن که خوش خوشی  اوو میرت . ..-

-           عامو (2): هم دو رس  می گی ؟ حلا دس ت ، کپپه نزنت ؟

-          عامو(1): دسی که کار کرده کپپه نمی زنه دسی که  کار کم کنت، چشه بیل وابوت کپپه می زنه ...

خلاصه اوو  چشمه با جذول زمونه رو بید و نسل اندر نسل مثه ای اوو جذ وول  اومدن تو چشمه رفتن ولی خورده  سنگای تو جدول موندن شاهده ماجراها وبچه های که با تیر کمون، تمرین هدف زنی می کردن،   وگپ وحرفا وصدای زنگ تو خره پازنای گله وچاله های سرد و چلوس ای نیم سخته و  سنگای دید زده، از پخت وپز در جمعه ها وایام نوروز وسیزده بدر و زنگ کل کل ها ی، دی دوماد ای که  قدیما گاهی اونجا سر اوو می بردن،  ای روزگار وای دنیا سی قدیمیایی  که هنو افتوو اول صب، بالی چشمه می جورند ویعنی هررو از نو.... مرورخاطرها وگذر حادثه ها وسی جوونا امید وآرزوهای دیر دراز و  درسی از ا و  طبعیت زیبا وقشنگ که همه دره ها می رسن به  دریای وصل وابیده، به اقیانوس یکی وی بن، همه قطره ای  از جنس اوو....

- برگردان لغات محلی : 1- دس بالی : دست بالائی 2-بره  آفتووی :آفتاب گیر3-هسه: هست 4- صب : صبح 5-کُه: کوه 6-پرانتزبین دو پنجه دس: سایه بر چشم با موازی قرار دادن انگشتآ ن سبابه واشاره روی پیشانی 6- تنب : تپه وبلندی نسبی به سطح اطراف درمحدوده چشم انداز جغرافیائی یک منطقه 7-جافت : مسابقه/ رقابت 8- جذول: جدول/ کانال آب 9- دومن : پائین تر10- پخشه : زنبور/ حشره ی کذائی 11- زخال: زغال 12- خیزم : هیزم 13-  مشت : متراکم /14 – تیت : خالص 15- کرزا: کرت 16- ترشوو / بزباز /گم پلو: ازبوته ها  وعلفهای کوهی   17-خار/ کلنگه / کنده : تیغ / شاخه / تنه درخت 18-سنگای دید زده/ چلوس : سنگهای اجاق/ هیزم نیم سوخته 19-اوو: آب20- کپپه: تاول

                                                      عبدالمجید اورا